Jump to content
Sign in to follow this  
Superbandung

Patani Darussalam

Recommended Posts

Aku byk dgr psl pattani ni,aku pn ade kwn dr pattani.dia penah critekn sejarah pattani,pattani yg bermksud "PANTAI INI" dn kemudiannya digelar oleh org2 Thai sebagai"Pattani" mengikut lidah diorg.

Patani adalah sebahagian daripada tanah ‘Tanah Melayu’. Bagaimanapun, pada pertengahan abad ke-19 Patani telah menjadi mangsa dasar imperialistik kerajaan Siam. Dalam tahun 1826, penaklukan Siam ke atas Patani telah diakui oleh British. Dalam usahanya untuk mengukuhkan cengkamannya ke atas Patani, pada tahun 1902 kerajaan Siam melaksanakan dasar Thesaphiban.

Dengan itu, sistem pemerintahan kesultanan Melayu telah dihapuskan. Dengan termeterainya Perjanjian Bangkok pada tahun 1909, Patani telah diakui oleh British sebagai sebahagian daripada jajahan Siam walaupun tanpa kerelaan orang-orang Melayu Patani.

Semenjak penghapusan pemerintahan Kesultanan Melayu Patani, orang-orang Melayu-Patani berada dalam keadaan tertekan dan daif. Seperti yang diungkap oleh W.A.R. Wood, Konsol British di Songkhla(singgora), orang-orang Melayu telah menjadi mangsa sebuah pemerintahan yang ‘misgoverned’. Justeru, tidaklah hairan kekacauan seringkali berlaku di Patani. Pada tahun 1923, Tengku Abdul Kadir Kamaruddin, bekas raja Kerajaan Melayu Patani, dengan sokongan pejuang-pejuang Turki, telah mengepalai gerakan pembebasan. Kebangkitan anti-Siam menjadi lebih hebat lagi apabila kerajaan Pibul Songgram (1939-44) cuba mengasimilasikan kaum minoriti Melayu ke dalam masyarakat Siam melalui Dasar Rathaniyom.

Penglibatan Siam dalam Perang Dunia Kedua di pihak Jepun telah memberikan harapan kepada orang-orang Melayu Patani untuk membebaskan tanah air mereka daripada penjajahan Siam. Tengku Mahmood Mahyideen, putera bekas Raja Melayu Patani juga seorang pegawai berpangkat Mejar dalam pasukan Force 136, telah mengemukakan rayuan kepada pihak berkuasa British di India supaya mengambil alih Patani dan wilayah sekitarnya serta digabungkan dengan Tanah Melayu.

Cadangan Tengku Mahmud itu adalah selaras dengan rancangan Pejabat Tanah Jajahan British untuk mengkaji kedudukan Segenting Kra dari sudut kepentingan keselamatan Tanah Melayu selepas perang nanti.

Harapan itu semakin cerah apabila kuasa-kuasa berikat, dalam Perisytiharan San Francisco pada bulan bulan April 1945, menerima prinsip hak menentu nasib sendiri (self-determination) sebagai usaha membebaskan tanah jajahan daripada belenggu penjajahan.

Atas semangat itu, pada 1 November 1945, sekumpulan pemimpin Melayu Patani dipimpin oleh Tengku Abdul Jalal, bekas wakil rakyat wilayah Narathiwat, telah mengemukakan petisyen kepada Kerajaan British merayu supaya empat wilayah di Selatan Siam dibebaskan daripada pemerintahan Siam dan digabungkan dengan Semenanjung Tanah Melayu. Namun begitu, pendirian British terhadap Siam berubah apabila Peperangan Pasifik tamat. Keselamatan tanah jajahan dan kepentingan British di Asia Tenggara menjadi pertimbangan utama kerajaan British dalam penggubalan dasarnya terhadap Siam atau pun Patani.

Kerajaan British memerlukan kerjasama Siam bagi mendapatkan bekalan beras bagi keperluan tanah jajahannya. Tidak kurang pentingnya, kerajaan British terpaksa menyesuaikan dasarnya terhadap Siam dengan tuntutan Amerika Syarikat yang mahu mengekalkan wilayah Siam seperti dalam tahun 1941.

Kebangkitan Komunis di Asia Tenggara, khususnya di Tanah Melayu pada tahun 1948, menjadi faktor pertimbangan British dalam menentukan dasarnya. Kerajaan British menganggap Siam sebagai negara penampan terhadap ancaman Komunis China. Justeru, Kerajaan British mahu memastikan Siam terus stabil dan memihak kepada Barat dalam persaingan dengan Negara-Negara Komunis. Kerajaan British memerlukan kerjasama kerajaan Siam bagi menghapuskan kegiatan penganas-penganas Komunis di perbatasan Tanah Melayu-Siam.

Kebetulan pula kerajaan Siam telah memberi jaminan untuk memperkenalkan reformasi pentadbiran dan sosio-ekonomi di Patani bagi mengatasi masalah yang dihadapi oleh masyarakat Melayu. Oleh kerana itu, isu Patani mula dianggap kurang penting malahan kiranya dibangkitkan akan menjejaskan hubungan dengan Siam.

Selepas Persidangan Songkla pada awal Januari 1949, pihak berkuasa British di Tanah Melayu atas tuntutan pihak Siam mula mengambil tindakan terhadap pemimpin-pemimpin pejuangan Patani. GEMPAR juga telah diharamkan. Tengku Mahmood Mahyideen telah ditekan manakala Haji Sulung dihukum penjara. Pergerakan politik Patani semakin lemah dengan kematian Tengku Mahmood Mahyideen dan Haji Sulung pada tahun 1954.

Sehubungan perjuangan politik kemerdekaan Patani, seorang pegawai Pejabat Tanah Jajahan British pernah mengulas bahawa:

----------------------------------------------------------------------------------------------

If the affairs in this world were settled by common sense and equity, I personally have no doubt what ever that Patani ought to be seperated from Siam dan become part of Malaya. The inhabitants are 90%. Malays and 90% Mohamedans (in a Buddhist country). All their connections are with the south, and particularly with Kelantan, and the Siamese record in Patani is one of dreary mis-rule interspersed with sporadic outbursts of actual tyranny. There is no doubt that where the wishes of the inhabitants lie, and a fair plebscite (if one could be arranged) could only have one result. In the complex affairs of international politics, however, mere practical considerations of this mind do not find much place

------------------------------------------------------------------

จาà¸à¸«à¸¥à¸±à¸à¸à¸²à¸™à¹€à¸­à¸à¸ªà¸²à¸£à¹‚บราณของจีน อาหรับ ชวา มลายู à¹à¸¥à¸°à¸ˆà¸²à¸£à¸¶à¸à¸‚องชาวอินเดีย ที่ปราà¸à¸Ž นามเมืองของรัà¸à¸ªà¸³à¸„ัà¸à¹à¸«à¹ˆà¸‡à¸«à¸™à¸¶à¹ˆà¸‡à¸šà¸™à¹à¸«à¸¥à¸¡à¸¡à¸¥à¸²à¸¢à¸¹ ซึ่งออà¸à¹€à¸ªà¸µà¸¢à¸‡à¸•à¸²à¸¡à¸ªà¸³à¹€à¸™à¸µà¸¢à¸‡à¹ƒà¸™à¹à¸•à¹ˆà¸¥à¸°à¸ à¸²à¸©à¸² เช่น หลังยาซูว หลังยาซีเจีย (ภาษาจีน พุทธศตวรรษที่ 11-12 à¹à¸¥à¸° 16-18) ลังคาโศà¸à¸° อิลังà¸à¸²à¹‚ศà¸à¸° (ภาษาสันสà¸à¸¤à¸• ภาษาทมิฬ พุทธศตวรรษที่ 9 à¹à¸¥à¸°à¸žà¸¸à¸—ธศตวรรษที่ 16) เล็งà¸à¸°à¸ªà¸¸à¸à¸° (ภาษาชวา พุทธศตวรรษที่ 20) ลังคะศุà¸à¸² (ภาษาอาหรับ พุทธศตวรรษที่ 21) ลังà¸à¸°à¸ªà¸¸à¸à¸° ลังà¸à¸²à¸ªà¸¸à¸à¸° (ภาษามลายู พุทธศตวรรษที่ 24) (wheatly 1961 Sklling 1992:131; อมรา ศรีสุชาติ 2540;à¸à¸£à¸¡à¸¨à¸´à¸¥à¸›à¸²à¸à¸£ 2540:10) ชื่อที่ปราà¸à¸à¸™à¸µà¹‰ นัà¸à¸§à¸´à¸Šà¸²à¸à¸²à¸£à¸ªà¸±à¸™à¸™à¸´à¸©à¸à¸²à¸™à¸§à¹ˆà¸²à¸™à¹ˆà¸²à¸ˆà¸°à¹€à¸›à¹‡à¸™à¸Šà¸·à¹ˆà¸­à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¹€à¸”ียวà¸à¸±à¸™ ที่เคยตั้งอยู่ในรัà¸à¹€à¸„ดะห์ ประเทศสหพันธรัà¸à¸¡à¸²à¹€à¸¥à¹€à¸‹à¸µà¸¢ à¹à¸¥à¸°à¸ˆà¸±à¸‡à¸«à¸§à¸±à¸”ปัตตานีในประเทศไทย à¹à¸•à¹ˆà¹ƒà¸™à¸ªà¸¡à¸±à¸¢à¸«à¸¥à¸±à¸‡à¸¨à¸¹à¸™à¸¢à¹Œà¸à¸¥à¸²à¸‡à¸‚องเมืองà¹à¸«à¹ˆà¸‡à¸™à¸µà¹‰à¸™à¹ˆà¸²à¸ˆà¸°à¸­à¸¢à¸¹à¹ˆà¹ƒà¸™à¸ˆà¸±à¸‡à¸«à¸§à¸±à¸”ปัตตานี เนื่องจาà¸à¸Šà¸²à¸§à¸žà¸·à¹‰à¸™à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¹ƒà¸™à¸Šà¹ˆà¸§à¸‡à¸žà¸¸à¸—ธศตวรรษที่ 24 ถึงต้นพุทธศตวรรษที่ 25 ยังà¸à¸¥à¹ˆà¸²à¸§à¸§à¹ˆà¸²à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸›à¸±à¸•à¸•à¸²à¸™à¸µ พัฒนาขึ้นมาจาà¸à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸¥à¸±à¸‡à¸à¸²à¸ªà¸¸à¸à¸°à¸ªà¸­à¸”คล้องà¸à¸±à¸šà¸•à¸³à¸™à¸²à¸™à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¹„ทรบุรีที่à¸à¸¥à¹ˆà¸²à¸§à¸§à¹ˆà¸² ราชามะโรงมหาวงค์ทรงสร้างลังà¸à¸²à¸ªà¸¸à¸à¸°à¸šà¸™à¸à¸±à¹ˆà¸‡à¸•à¸°à¸§à¸±à¸™à¸•à¸à¸—ี่เคดะห์à¹à¸¥à¸°à¸žà¸£à¸°à¸£à¸²à¸Šà¸™à¸±à¸”ดาของพระองค์ได้มาสร้างลังà¸à¸²à¸ªà¸¸à¸à¸°à¸—ี่ปัตตานี ชาวพื้นเมืองปัตตานีเรียà¸à¸šà¸£à¸´à¹€à¸§à¸“à¹à¸–บนี้ว่าลังà¸à¸²à¸ªà¸¸à¸à¸°à¸¡à¸²à¸ˆà¸™à¸à¸£à¸°à¸—ั่งà¹à¸¡à¹ˆà¸™à¹‰à¸³à¸›à¸±à¸•à¸•à¸²à¸™à¸µà¹€à¸›à¸¥à¸µà¹ˆà¸¢à¸™à¸—างเดิน (หม่อมเจ้าจันทร์จิรายุ รัชนี,2539:107) ราวพุทธศตวรรษที่ 19 ชุมชนลังà¸à¸²à¸ªà¸¸à¸à¸°à¹€à¸£à¸´à¹ˆà¸¡à¹€à¸ªà¸·à¹ˆà¸­à¸¡à¸¥à¸‡à¹„ปเนื่องจาà¸à¸‚้อจำà¸à¸±à¸”ทางภูมิศาสตร์à¹à¸¥à¸°à¸¨à¸²à¸ªà¸™à¸²à¸§à¸±à¸’ธรรมของชาวเมืองได้เปลี่ยนà¹à¸›à¸¥à¸‡à¹„ป นัà¸à¸§à¸´à¸Šà¸²à¸à¸²à¸£à¸—างประวัติศาสตร์à¹à¸¥à¸°à¹‚บราณคดีเชื่อว่า ปัตตานีเป็นที่à¹à¸§à¸°à¸žà¸±à¸à¸ˆà¸­à¸”เรือเพื่อà¹à¸¥à¸à¹€à¸›à¸¥à¸µà¹ˆà¸¢à¸™à¸‹à¸·à¹‰à¸­à¸‚ายสินค้าระหว่างพ่อค้าชาวอินเดียทางตะวันตà¸à¸à¸±à¸šà¸žà¹ˆà¸­à¸„้าชาวจีนทางตะวันออภà¹à¸¥à¸°à¸Šà¸™à¸žà¸·à¹‰à¸™à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸šà¸™à¹à¸œà¹ˆà¸™à¸”ินà¹à¸¥à¸°à¸•à¸²à¸¡à¸«à¸¡à¸¹à¹ˆà¹€à¸à¸²à¸°à¹ƒà¸à¸¥à¹‰à¹€à¸„ียงต่าง ๆ นอà¸à¸ˆà¸²à¸à¸™à¸±à¹‰à¸™à¸¢à¸±à¸‡à¹€à¸Šà¸·à¹ˆà¸­à¸¡à¸±à¹ˆà¸™à¸­à¸µà¸à¸”้วยว่าปัตตานีเดิมเป็นอาณาจัà¸à¸£à¸—ี่เà¸à¹ˆà¸²à¹à¸à¹ˆà¸•à¸²à¸¡à¸—ี่ปราà¸à¸Žà¹ƒà¸™à¹€à¸­à¸à¸ªà¸²à¸£à¹‚บราณที่à¸à¸¥à¹ˆà¸²à¸§à¸¡à¸² (ภัคพดี อยู่คงดี,มปป:2) หลัà¸à¸à¸²à¸™à¸—างโบราณคดีที่à¹à¸ªà¸”งร่องรอยของความเจริà¸à¸£à¹ˆà¸‡à¹€à¸£à¸·à¸­à¸‡à¹ƒà¸™à¸­à¸”ีตของปัตตานีที่บริเวณอำเภอยะรังเป็นซาà¸à¸£à¹ˆà¸­à¸‡à¸£à¸­à¸¢à¸‚องเมืองโบราณขนาดใหà¸à¹ˆà¸‹à¹‰à¸­à¸™à¸—ับà¸à¸±à¸™à¸–ึง 3 เมือง มีซาà¸à¹€à¸›à¹‡à¸™à¹‚บราณสถานปราà¸à¸à¸­à¸¢à¸¹à¹ˆà¹„ม่น้อยà¸à¸§à¹ˆà¸² 40 à¹à¸«à¹ˆà¸‡ ซาà¸à¹€à¸™à¸´à¸™à¹‚บราณสถานบางà¹à¸«à¹ˆà¸‡à¹„ด้รับà¸à¸²à¸£à¸‚ุดà¹à¸•à¹ˆà¸‡à¹à¸¥à¸°à¸­à¸™à¸¸à¸£à¸±à¸à¸©à¹Œà¹„ว้ เช่น โบราณสถานบ้านจาเละ 3 à¹à¸«à¹ˆà¸‡ ซึ่งเป็นซาà¸à¸­à¸²à¸„ารศาสนสถานà¸à¹ˆà¸­à¸­à¸´à¸à¸—ี่มีà¸à¸²à¸£à¸‚ัดà¹à¸•à¹ˆà¸‡à¸›à¸£à¸°à¸”ับà¸à¸²à¸™à¸Šà¸±à¹‰à¸™à¸¥à¹ˆà¸²à¸‡ ๆ à¹à¸¥à¸°à¸¢à¸±à¸‡à¸„้นพบโบราณวัตถุจำนวนมาภเช่น สถูปจำลองดินเผ่า พระพิมพ์ดินดิบ à¹à¸¥à¸°à¸”ินเผาบางชิ้นมีตัวอัà¸à¸©à¸£à¸‹à¸¶à¹ˆà¸‡à¸™à¸±à¸à¸ à¸²à¸©à¸²à¹‚บราณอ่านà¹à¸¥à¸°à¹à¸›à¸¥à¸§à¹ˆà¸²à¹€à¸›à¹‡à¸™à¸­à¸±à¸à¸©à¸£à¸›à¸±à¸¥à¸¥à¸§à¸° (อินเดียใต้) ภาษาสันสà¸à¸¤à¸•à¹€à¸‚ียนเป็นคาถาเนื่องในพุทธศาสนาลัทธิมหายาน พระโพธิสัตว์สัมฤทธิ์à¹à¸¥à¸°à¹€à¸¨à¸©à¸ à¸²à¸Šà¸™à¸°à¸”ินเผาประเภทต่าง ๆ โบราณวัตถุเหล่านี้มีอายุอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ 12-13 (à¸à¸£à¸¡à¸¨à¸´à¸¥à¸›à¸²à¸à¸£, 2535) สอดคล้องà¸à¸±à¸šà¸ˆà¸”หมายเหตุจีนที่ได้à¸à¸¥à¹ˆà¸²à¸§à¸–ึงไว้ นอà¸à¸ˆà¸²à¸à¸™à¸±à¹‰à¸™à¸«à¸¥à¸±à¸à¸à¸²à¸™à¸—ี่ได้ขุดค้นพบยังà¹à¸ªà¸”งให้เห็นด้วยว่าบริเวณที่เป็นที่ตั้งอำเภอยะรังในปัจจุบัน เป็นชุมชนที่มีความเจริà¸à¸—างวัฒนธรรมสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งศาสนาพุทธที่ได้รับอิทธิพลจาà¸à¸­à¸´à¸™à¹€à¸”ียไว้อย่างเต็มที่ มีความสัมพันธ์à¸à¸±à¸šà¸”ินà¹à¸”นใà¸à¸¥à¹‰à¹€à¸„ียง เช่น บริเวณดินà¹à¸”นภาคà¸à¸¥à¸²à¸‡à¸‚องประเทศไทย à¹à¸¥à¸°à¸šà¸£à¸´à¹€à¸§à¸“คาบสมุทรอินโดจีนด้วย à¹à¸¥à¸°à¸„งจะเป็นชุมชนที่มีà¸à¸´à¸ˆà¸à¸£à¸£à¸¡à¸ªà¸·à¸šà¸•à¹ˆà¸­à¹€à¸£à¸·à¹ˆà¸­à¸¢à¸¡à¸²à¸ˆà¸™à¸–ึงราวพุทธศตวรรษที่ 15 à¸à¹ˆà¸­à¸™à¸—ี่อาณาจัà¸à¸£à¸¨à¸£à¸µà¸§à¸´à¸Šà¸±à¸¢à¸ˆà¸°à¸¡à¸µà¸­à¸³à¸™à¸²à¸ˆà¸£à¸¸à¹ˆà¸‡à¹€à¸£à¸·à¸­à¸‡à¸„รอบคลุมคาบสมุทรมลายูในที่สุด (ภัคพดี อยู่คงดี,มปป.:2) นัà¸à¸ à¸¹à¸¡à¸´à¸¨à¸²à¸ªà¸•à¸£à¹Œà¹€à¸Šà¸·à¹ˆà¸­à¸§à¹ˆà¸² เมืองโบราณขนาดใหà¸à¹ˆà¸—ี่บริเวณอำเภอยะรังนั้นหมดความสำคัà¸à¸¥à¸‡à¸™à¹ˆà¸²à¸ˆà¸°à¸¡à¸µà¹€à¸«à¸•à¸¸à¸œà¸¥à¸›à¸£à¸°à¸à¸²à¸£à¸«à¸™à¸¶à¹ˆà¸‡à¸¡à¸²à¸ˆà¸²à¸à¸à¸²à¸£à¹€à¸›à¸¥à¸µà¹ˆà¸¢à¸™à¹à¸›à¸¥à¸‡à¸‚องระดับน้ำทะเลช่วงระยะเวลา 1,000 ปีที่ผ่านมา โดยลดลงไประดับหนึ่งมีผลทำให้ชายà¸à¸±à¹ˆà¸‡à¸—ะเลถอยห่างออà¸à¹„ปจาà¸à¹€à¸”ิม ดังนั้น ที่ตั้งของชุมชนจึงไม่เหมาะสมที่จะเป็นทำเลของà¸à¸²à¸£à¹€à¸›à¹‡à¸™à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸—่าค้าขายอีà¸à¸•à¹ˆà¸­à¹„ป à¹à¸¥à¸°à¸™à¸³à¸¡à¸²à¸‹à¸¶à¹ˆà¸‡à¸à¸²à¸£à¸¢à¹‰à¸²à¸¢à¸—ี่ตั้งของเมืองในระยะเวลาต่อมา ซึ่งสัมพันธ์à¸à¸±à¸šà¸•à¸³à¸™à¸²à¸™à¸à¸²à¸£à¸ªà¸£à¹‰à¸²à¸‡à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸›à¸±à¸•à¸•à¸²à¸™à¸µà¸—ี่à¸à¸¥à¹ˆà¸²à¸§à¹„ว้ในหนังสือหลายเล่ม เช่น Hikayat Patani:Story of Patani ของ A.Teeuw à¹à¸¥à¸° D.K.Wyatt:Sajaraj Kerajaan Melaya Patani หรือตำนานเมืองปัตตานีของ lbrahim Syukri เป็นต้น à¹à¸¡à¹‰à¸§à¹ˆà¸²à¸ˆà¸°à¹„ม่สามารถระบุระยะเวลาà¸à¸³à¹€à¸™à¸´à¸”ของเมืองปัตตานีได้อย่างà¹à¸™à¹ˆà¸Šà¸±à¸” à¹à¸•à¹ˆà¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸›à¸±à¸•à¸•à¸²à¸™à¸µà¸à¹‡à¹„ด้ปราà¸à¸à¸Šà¸·à¹ˆà¸­à¹à¸¥à¸°à¹€à¸ˆà¸£à¸´à¸à¸£à¸¸à¹ˆà¸‡à¹€à¸£à¸·à¸­à¸‡à¸‚ึ้นมาเป็นลำดับ ตั้งà¹à¸•à¹ˆà¸žà¸¸à¸—ธศตวรรษที่ 19 เป็นอย่างน้อย เมืองปัตตานี ได้ชื่อว่าเป็นหัวเมืองà¸à¹ˆà¸²à¸¢à¹ƒà¸•à¹‰à¸›à¸¥à¸²à¸¢à¹à¸«à¸¥à¸¡à¸¡à¸²à¸¥à¸²à¸¢à¸¹ มีà¸à¸²à¸™à¸°à¹€à¸›à¹‡à¸™à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸›à¸£à¸°à¹€à¸—ศราชของà¸à¸£à¸¸à¸‡à¸¨à¸£à¸µà¸­à¸¢à¸¸à¸˜à¸¢à¸²à¸¡à¸²à¸•à¸±à¹‰à¸‡à¹à¸•à¹ˆà¸£à¸±à¸Šà¸ªà¸¡à¸±à¸¢à¸ªà¸¡à¹€à¸”็จพระบรมไตรโลà¸à¸™à¸²à¸– (พ.ศ.1991-2031) à¹à¸¥à¸°à¸­à¸¢à¸¹à¹ˆà¸ à¸²à¸¢à¹ƒà¸•à¹‰à¸­à¸³à¸™à¸²à¸ˆà¸‚องà¸à¸©à¸±à¸•à¸£à¸´à¸¢à¹Œà¸à¸£à¸¸à¸‡à¸¨à¸£à¸µà¸­à¸¢à¸¸à¸˜à¸¢à¸²à¹€à¸£à¸·à¹ˆà¸­à¸¢à¸¡à¸² ในปี พ.ศ.2054 โปรตุเà¸à¸ªà¸ªà¸²à¸¡à¸²à¸£à¸–ยึดครองมะละà¸à¸²à¹„ด้สำเร็จ à¹à¸¥à¸°à¸žà¸¢à¸²à¸¢à¸²à¸¡à¸‚ยายอิทธิพลทางà¸à¸²à¸£à¸„้าขึ้นมาทางตอนเหนือของคาบสมุทรมาลายู ประà¸à¸­à¸šà¸à¸±à¸šà¸žà¸£à¸°à¸£à¸²à¸Šà¸²à¸˜à¸´à¸šà¸”ีที่ 2 (พ.ศ.2034-2072) ทรงยินยอมให้โปรตุเà¸à¸ªà¹€à¸‚้ามาตั้งสถานีà¸à¸²à¸£à¸„้าในเมืองชายà¸à¸±à¹ˆà¸‡à¸—ะเล เช่น นครศรีธรรมราช มะริด ตะนาวศรี รวมทั้งปัตตานีด้วย ทำให้ปัตตานีà¸à¸¥à¸²à¸¢à¹€à¸›à¹‡à¸™à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸—่าหลัà¸à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸«à¸™à¸¶à¹ˆà¸‡ เป็นที่ตั้งของสถานีà¸à¸²à¸£à¸„้าของพ่อค้าทั้งชาวตะวันตà¸à¹à¸¥à¸°à¸Šà¸²à¸§à¸•à¸°à¸§à¸±à¸™à¸­à¸­à¸ ทั้งชาวอินเดีย จีน à¹à¸¥à¸°à¸à¸µà¹ˆà¸›à¸¸à¹ˆà¸™ สินค้าที่สำคัà¸à¸‚องเมืองปัตตานียุคนั้น ได้à¹à¸à¹ˆ ไม้à¸à¸¤à¸©à¸“า ไม้à¸à¸²à¸‡ เครื่องเทศ ของป่า งาช้าง à¹à¸¥à¸°à¸™à¸­à¹à¸£à¸” นอà¸à¸ˆà¸²à¸à¸™à¸µà¹‰à¸›à¸±à¸•à¸•à¸²à¸™à¸µà¸¢à¸±à¸‡à¹€à¸›à¹‡à¸™à¸ˆà¸¸à¸”รับส่งสินค้าของนานาชาติ เช่น เครื่องถ้วยชาม อาวุธ ดินปืน ดีบุภà¹à¸¥à¸°à¸œà¹‰à¸²à¹„หม (สถาบันทัà¸à¸©à¸´à¸“คดีศึà¸à¸©à¸²: 2529)

à¹à¸¡à¹‰à¸§à¹ˆà¸²à¸›à¸±à¸•à¸•à¸²à¸™à¸µà¹€à¸›à¹‡à¸™à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸›à¸£à¸°à¹€à¸—ศราชของà¸à¸£à¸¸à¸‡à¸¨à¸£à¸µà¸­à¸¢à¸¸à¸˜à¸¢à¸²à¸à¹‡à¸•à¸²à¸¡ à¹à¸•à¹ˆà¸”้วยเหตุเมืองที่ปัตตานีมีความเจริà¸à¸¡à¸±à¹ˆà¸™à¸„งทางเศรษà¸à¸à¸´à¸ˆà¹€à¸›à¹‡à¸™à¸­à¸¢à¹ˆà¸²à¸‡à¸”ี ทำให้เจ้าเมืองปัตตานีต้องà¸à¸²à¸£à¹€à¸›à¹‡à¸™à¸­à¸´à¸ªà¸¥à¸°à¸«à¸¥à¸²à¸¢à¸„รั้ง ดังเช่น ในปี พ.ศ.2092 ในรัชสมัยสมเด็จพระมหาจัà¸à¸£à¸žà¸£à¸£à¸”ิ พม่ายà¸à¸—ัพมาตีà¸à¸£à¸¸à¸‡à¸¨à¸£à¸µà¸­à¸¢à¸¸à¸˜à¸¢à¸² พระยาตานีศรีสุลต่านได้นำà¸à¸­à¸‡à¸—ัพเรือประà¸à¸­à¸šà¸”้วยเรือหย่าหยับ 200 ลำ ไปช่วยราชà¸à¸²à¸£à¸ªà¸‡à¸„ราม à¹à¸•à¹ˆà¹€à¸¡à¸·à¹ˆà¸­à¹€à¸«à¹‡à¸™à¸§à¹ˆà¸²à¸à¸­à¸‡à¸—ัพà¸à¸£à¸¸à¸‡à¸¨à¸£à¸µà¸­à¸¢à¸¸à¸˜à¸¢à¸²à¹€à¸ªà¸µà¸¢à¸—ีพม่า จึงถือโอà¸à¸²à¸ªà¸—ำà¸à¸²à¸£à¸‚บถยà¸à¸à¸³à¸¥à¸±à¸‡à¸šà¸¸à¸à¹€à¸‚้าไปในพระบรมมหาราชวัง สมเด็จพระมหาจัà¸à¸£à¸žà¸£à¸£à¸”ิหนีข้ามà¸à¸²à¸à¹„ปประทับบนเà¸à¸²à¸°à¸¡à¸«à¸²à¸žà¸£à¸²à¸«à¸¡à¸“์ จนเมื่อà¸à¸­à¸‡à¸—ัพไทยรวบรวมà¸à¸³à¸¥à¸±à¸‡à¹„ด้à¹à¸¥à¹‰à¸§ จึงยà¸à¸à¸­à¸‡à¸—ัพเข้าโอบล้อมตีà¸à¸­à¸‡à¸—หารเมืองตานีจนà¹à¸•à¸à¸žà¹ˆà¸²à¸¢à¹„ป ต่อมาในปี พ.ศ.2146 สมเด็จพระนเรศวรมหาราช มีรับสั่งให้ออà¸à¸à¸²à¹€à¸”โชยà¸à¸—ัพไปตีเมืองปัตตานี เพื่อยึดเข้าไว้ในพระราชอำนาจ à¹à¸•à¹ˆà¹„ม่สำเร็จ เนื่องจาà¸à¸›à¸±à¸•à¸•à¸²à¸™à¸µà¹„ด้รับà¸à¸²à¸£à¸Šà¹ˆà¸§à¸¢à¹€à¸«à¸¥à¸·à¸­à¸ˆà¸²à¸à¸žà¹ˆà¸­à¸„้าชาวยุโรป ทั้งอาวุธปืนใหà¸à¹ˆà¹à¸¥à¸°à¸—รัพย์สินเงินทอง ในสมัยพระเพทราชา (พ.ศ.2231-2245) เมืองปัตตานีไม่พอใจในà¸à¸²à¸£à¸ªà¸–าปนาขึ้นใหม่ของà¸à¸©à¸±à¸•à¸£à¸´à¸¢à¹Œà¹à¸«à¹ˆà¸‡à¸à¸£à¸¸à¸‡à¸¨à¸£à¸µà¸­à¸¢à¸¸à¸˜à¸¢à¸² ประà¸à¸²à¸¨à¹„ม่ยอมขึ้นà¸à¸±à¸šà¸à¸£à¸¸à¸‡à¸¨à¸£à¸µà¸­à¸¢à¸¸à¸˜à¸¢à¸²à¸­à¸µà¸à¸„รั้ง ทำให้ปัตตานีเป็นอิสระต่อเนื่องมา จนà¸à¸£à¸°à¸—ั่งà¸à¸£à¸¸à¸‡à¸¨à¸£à¸µà¸­à¸¢à¸¸à¸˜à¸¢à¸²à¹€à¸ªà¸µà¸¢à¹à¸à¹ˆà¸žà¸¡à¹ˆà¸²à¹ƒà¸™ พ.ศ.2301 ตลอดมาจนสิ้นสมัยà¸à¸£à¸¸à¸‡à¸¨à¸£à¸µà¸­à¸¢à¸¸à¸˜à¸¢à¸²à¹à¸¥à¸°à¸à¸£à¸¸à¸‡à¸˜à¸™à¸šà¸¸à¸£à¸µ เมืองปัตตานีตั้งà¹à¸•à¹ˆà¸žà¸¸à¸—ธศตวรรษที่ 19 เป็นต้นมา ประชาชนส่วนใหà¸à¹ˆà¸™à¸±à¸šà¸–ือศาสนาอิสลามจาà¸à¸«à¸¥à¸±à¸à¸à¸²à¸™à¸—างโบราณคดีที่พบที่เมืองโบราณยะรังà¹à¸ªà¸”งว่าประชาชนโดยทั่วไปà¸à¹ˆà¸­à¸™à¸«à¸™à¹‰à¸²à¸™à¸±à¹‰à¸™à¸™à¸±à¸šà¸–ือศาสนาพุทธà¹à¸¥à¸°à¸žà¸£à¸²à¸«à¸¡à¸“์ à¹à¸¥à¸°à¹€à¸›à¸¥à¸µà¹ˆà¸¢à¸™à¸¡à¸²à¸™à¸±à¸šà¸–ือศาสนาอิสลาม หลังจาà¸à¸—ี่อาณาจัà¸à¸£à¸¨à¸£à¸µà¸§à¸´à¸Šà¸±à¸¢à¹€à¸ªà¸·à¹ˆà¸­à¸¡à¸­à¸³à¸™à¸²à¸ˆà¸¥à¸‡ อิทธิพลของศาสนาอิสลามจาà¸à¸£à¸²à¸Šà¸§à¸‡à¸„์มัชปาหิตในชวาได้à¹à¸œà¹ˆà¸­à¸³à¸™à¸²à¸ˆà¹€à¸‚้ามาสู่à¹à¸«à¸¥à¸¡à¸¡à¸¥à¸²à¸¢à¸¹à¸à¹ˆà¸­à¸•à¸±à¸§à¸‚ึ้นเป็นอาณาจัà¸à¸£à¸¡à¸°à¸¥à¸°à¸à¸² ในราวพุทธศตวรรษที่ 19 à¹à¸œà¹ˆà¸­à¸´à¸—ธิพลไปสู่เมืองต่าง ๆ ทำให้เจ้าเมืองเปลี่ยนà¸à¸²à¸£à¸™à¸±à¸šà¸–ือศาสนาเดิมมาเป็นศาสนาอิสลามทั้งหมด à¸à¹ˆà¸­à¹ƒà¸«à¹‰à¹€à¸à¸´à¸”ความร่วมมือด้านà¸à¸²à¸£à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡ à¹à¸¥à¸°à¸à¸²à¸£à¹€à¸¨à¸£à¸©à¸à¸à¸´à¸ˆà¸à¸²à¸£à¸„้าในภูมิภาคนี้อย่างเข้มà¹à¸‚็ง ศาสนาอิสลามได้เจริà¸à¸£à¸¸à¹ˆà¸‡à¹€à¸£à¸·à¸­à¸‡à¸‚ึ้นควบคู่ไปà¸à¸±à¸šà¸à¸²à¸£à¸„้า มีà¸à¸²à¸£à¸à¹ˆà¸­à¸ªà¸£à¹‰à¸²à¸‡à¸¡à¸±à¸ªà¸¢à¸´à¸”ขึ้นเพื่อใช้เป็นที่ประà¸à¸­à¸šà¸¨à¸²à¸ªà¸™à¸à¸´à¸ˆ มัสยิดที่สำคัà¸à¸„ือ มัสยิดà¸à¸£à¸·à¸­à¹€à¸‹à¸° ซึ่งเป็นมัสยิดใหà¸à¹ˆà¸›à¸£à¸°à¸ˆà¸³à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡ à¹à¸¥à¸°à¸¡à¸±à¸ªà¸¢à¸´à¸”บ้านดาโต๊ะ บริเวณที่เป็นท่าเรือทางตอนเหนือของอ่าวปัตตานี นอà¸à¸ˆà¸²à¸à¸™à¸±à¹‰à¸™à¸¢à¸±à¸‡à¸¡à¸µà¸¡à¸±à¸ªà¸¢à¸´à¸”à¹à¸¥à¸°à¸ªà¸¸à¹€à¸«à¸£à¹ˆà¸²à¹ƒà¸™à¹€à¸‚ตชุมชนอิสลามถูà¸à¸ªà¸£à¹‰à¸²à¸‡à¸‚ึ้นอีà¸à¸«à¸¥à¸²à¸¢à¹à¸«à¹ˆà¸‡

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลà¸à¹à¸«à¹ˆà¸‡à¸à¸£à¸¸à¸‡à¸£à¸±à¸•à¸™à¹‚à¸à¸ªà¸´à¸™à¸—ร์ (พ.ศ.2325-2352) ทรงโปรดฯ ให้สมเด็จà¸à¸£à¸¡à¸žà¸£à¸°à¸£à¸²à¸Šà¸§à¸±à¸‡à¸šà¸§à¸£à¸¡à¸«à¸²à¸ªà¸¸à¸£à¸ªà¸´à¸‡à¸«à¸™à¸²à¸— ยà¸à¸—ัพหลวงลงมาปราบปรามพม่าที่มาตีหัวเมืองทางà¹à¸«à¸¥à¸¡à¸¡à¸¥à¸²à¸¢à¸¹à¸ˆà¸™à¹€à¸£à¸µà¸¢à¸šà¸£à¹‰à¸­à¸¢ à¹à¸¥à¸°à¹ƒà¸™à¸›à¸µ พ.ศ.2328 à¸à¸£à¸¡à¸žà¸£à¸°à¸£à¸²à¸Šà¸§à¸±à¸‡à¸šà¸§à¸£à¸¯ เสด็จลงไปประทับที่เมืองสงขลาให้ข้าหลวงเชิà¸à¸à¸£à¸°à¹à¸ªà¸£à¸±à¸šà¸ªà¸±à¹ˆà¸‡à¸­à¸­à¸à¹„ปยังหัวเมืองที่เหลือ คือ เมืองปัตตานี เมืองไทรบุรี à¹à¸¥à¸°à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸•à¸£à¸±à¸‡à¸à¸²à¸™à¸¹ ให้มายอมเป็นเมืองขึ้นเช่นเดิม à¹à¸•à¹ˆà¸ªà¸¸à¸¥à¸•à¹ˆà¸²à¸™à¸¡à¸¹à¸®à¸±à¸¡à¸«à¸¡à¸±à¸”พระยาปัตตานีในขณะนั้นขัดขืน à¸à¸£à¸¡à¸žà¸£à¸°à¸£à¸²à¸Šà¸§à¸±à¸‡à¸šà¸§à¸£à¸¯ จึงมีรับสั่งให้พระยาà¸à¸¥à¸²à¹‚หมยà¸à¸à¸­à¸‡à¸—ัพไทยลงไปตีเมืองปัตตานีได้ในปี พ.ศ.2329 à¸à¸§à¸²à¸”ต้อนครอบครัวà¹à¸¥à¸°à¸¨à¸²à¸ªà¸•à¸£à¸²à¸§à¸¸à¸˜à¸¡à¸²à¹€à¸›à¹‡à¸™à¸­à¸±à¸™à¸¡à¸²à¸ รวมทั้งปืนใหà¸à¹ˆ 2 à¸à¸£à¸°à¸šà¸­à¸ à¹à¸•à¹ˆà¸ªà¸²à¸¡à¸²à¸£à¸–นำไปได้เพียงà¸à¸£à¸°à¸šà¸­à¸à¹€à¸”ียว à¹à¸¥à¹‰à¸§à¸ˆà¸¶à¸‡à¸™à¸³à¸‚ึ้นทูลเà¸à¸¥à¹‰à¸²à¸¯ ถวายสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลภทรงโปรดฯ ให้จารึà¸à¸Šà¸·à¹ˆà¸­à¹€à¸›à¹‡à¸™ â€à¸žà¸à¸²à¸•à¸²à¸™à¸µâ€ ซึ่งนับว่าเป็นปืนใหà¸à¹ˆà¸à¸£à¸°à¸šà¸­à¸à¹ƒà¸«à¸à¹ˆà¸—ี่สุดของประเทศไทย ปัจจุบันตั้งอยู่บริเวณหน้าà¸à¸£à¸°à¸—รวงà¸à¸¥à¸²à¹‚หม à¸à¸£à¸¸à¸‡à¹€à¸—พมหานคร ในปี พ.ศ.2332 ตนà¸à¸¹à¸¥à¸²à¸¡à¸´à¸”ดินเจ้าเมืองปัตตานีมีหนังสือไปชวนองค์เชียงสือเจ้าอนัมà¸à¹Šà¸ ให้ร่วมà¸à¸±à¸™à¸•à¸µà¸«à¸±à¸§à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¹ƒà¸™à¸žà¸£à¸°à¸£à¸²à¸Šà¸­à¸²à¸“าจัà¸à¸£ เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลà¸à¸—รงทราบ จึงโปรดฯ ให้ยà¸à¸—ัพไปตีเมืองปัตตานีอีà¸à¸„รั้งหนึ่ง ต่อมาในปี พ.ศ. 2351 ดาตะปังà¸à¸²à¸¥à¸±à¸™à¹„ด้à¸à¹ˆà¸­à¸„วามไม่สงบขึ้น รัชà¸à¸²à¸¥à¸—ี่ 1 โปรดให้เจ้าพระยาพลเทพ (บุนนาค) ยà¸à¸—ัพหลวงออà¸à¹„ปสมทบà¸à¸±à¸šà¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸ªà¸‡à¸‚ลา พัทลุง จะนะ ตีเมืองปัตตานีได้สำเร็จ

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (พ.ศ.2352-2367) เà¸à¸´à¸”ความไม่สงบบ่อยครั้ง ดังนั้นจึงโปรดเà¸à¸¥à¹‰à¸²à¸¯ ให้พระยาอภัยสงครามà¹à¸¥à¸°à¸žà¸£à¸°à¸¢à¸²à¸ªà¸‡à¸‚ลา (เถี่ยนจ๋อง) ผู้à¸à¸³à¸à¸±à¸šà¸”ูà¹à¸¥à¸«à¸±à¸§à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸¡à¸¥à¸²à¸¢à¸¹à¹à¸šà¹ˆà¸‡à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸•à¸²à¸™à¸µà¸­à¸­à¸à¹€à¸›à¹‡à¸™ 7 หัวเมือง à¹à¸¥à¸°à¹à¸•à¹ˆà¸‡à¸•à¸±à¹‰à¸‡à¹ƒà¸«à¹‰à¸žà¸£à¸°à¸¢à¸²à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¹€à¸›à¹‡à¸™à¸œà¸¹à¹‰à¸›à¸à¸„รอง ตั้งà¹à¸•à¹ˆà¸›à¸µ พ.ศ. 2359 เป็นต้นมา ได้à¹à¸à¹ˆ

1. เมืองปัตตานี ต่วนสุหลง เป็นเจ้าเมือง

2. เมืองยะหริ่ง นายพ่าย เป็นเจ้าเมือง

3. เมืองสาย นิเดะห์ เป็นเจ้าเมือง

4. เมืองหนองจิภต่วนนิ เป็นเจ้าเมือง

5. เมืองระà¹à¸‡à¸° นิดะห์ เป็นเจ้าเมือง

6. เมืองรามันห์ ต่วนมันโซร์ เป็นเจ้าเมือง

7. เมืองยะลา ต่วนยาลอร์ เป็นเจ้าเมือง

(Ibrahim Syukri, 1985 : 61-62 ; ครองชัย หัตถา, 2451 : 140-142)

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเà¸à¸¥à¹‰à¸²à¹€à¸ˆà¹‰à¸²à¸­à¸¢à¸¹à¹ˆà¸«à¸±à¸§ รัชà¸à¸²à¸¥à¸—ี่ 5 โปรดเà¸à¸¥à¹‰à¸²à¸¯ ให้ยà¸à¹€à¸¥à¸´à¸à¸§à¸´à¸˜à¸µà¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸„รองบ้านเมืองà¹à¸šà¸šà¸ˆà¸•à¸¸à¸ªà¸”มภ์ (เวียง วัง คลัง นา) ตั้งà¹à¸•à¹ˆà¸›à¸µ พ.ศ. 2435 เป็นต้นมา จัดà¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸„รองเป็นà¹à¸šà¸š 12 à¸à¸£à¸°à¸—รวง มีà¸à¸£à¸°à¸—รวงมหาดไทยเป็นà¸à¸£à¸°à¸—รวงà¸à¸²à¸£à¹à¸œà¹ˆà¸™à¸”ิน โดยให้จัดà¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸„รองเป็นระบบเทศาภิบาล ทรงใช้นโยบายประนีประนอมà¹à¸¥à¸°à¸—รงดำเนินà¸à¸²à¸£à¸—ีละขั้นตอนโดยไม่à¸à¹ˆà¸­à¹ˆà¹ƒà¸«à¹‰à¹€à¸à¸´à¸”à¸à¸²à¸£à¸à¸£à¸°à¸—บà¸à¸£à¸°à¹€à¸—ือนต่อà¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸„รองของเจ้าเมือง ทั้ง 7 หัวเมือง ในภาคใต้ทรงโปรดฯ ให้จัดà¹à¸šà¹ˆà¸‡à¹€à¸›à¹‡à¸™ 4 มณฑล ได้à¹à¸à¹ˆ

๑. มณฑลภูเà¸à¹‡à¸• จัดตั้งในปี พ.ศ. 2437

๒. มณฑลชุมพร จัดตั้งในปี พ.ศ. 2439

๓. มณฑลนครศรีธรรมราช จัดตั้งในปี พ.ศ. 2439

๔. มณฑลไทรบุรี จัดตั้งในปี พ.ศ. 2440

มณฑลนครศรีธรรมราช ประà¸à¸­à¸šà¸”้วยเมือง 10 เมือง โดยรวมเอาบริเวณ 7 หัวเมืองเข้าไว้ด้วยคือ เมืองนครศรีธรรมราช พัทลุง สงขลา ตานี ยะหริ่ง สายบุรี หนองจิภยะลา ระà¹à¸‡à¸° à¹à¸¥à¸°à¸£à¸²à¸¡à¸±à¸™à¸«à¹Œ มีผู้ว่าราชà¸à¸²à¸£à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸”ูà¹à¸¥ อยู่ในà¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸„รองของข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑล ปี พ.ศ. 2447 ทรงพระà¸à¸£à¸¸à¸“าโปรดให้à¹à¸¢à¸à¸«à¸±à¸§à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸—ั้ง 7 ออà¸à¸ˆà¸²à¸à¸¡à¸“ฑลนครศรีธรรมราช มาตั้งเป็นมณฑลปัตตานี พร้อมทั้งเปลี่ยนà¸à¸²à¸™à¸°à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¹€à¸›à¹‡à¸™à¸­à¸³à¹€à¸ à¸­ à¹à¸¥à¸°à¸ˆà¸±à¸‡à¸«à¸§à¸±à¸” ได้à¹à¸à¹ˆ

จังหวัดปัตตานี รวมเมืองหนองจิà¸à¹à¸¥à¸°à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸¢à¸°à¸«à¸£à¸´à¹ˆà¸‡

จังหวัดสายบุรี รวมเมืองระà¹à¸‡à¸°

จังหวัดยะลา รวมเมืองรามันห์

นอà¸à¸ˆà¸²à¸à¸™à¸µà¹‰à¸¢à¸±à¸‡à¹à¸¢à¸à¸—้องที่อำเภอหนองจิà¸à¸¢à¸à¸à¸²à¸™à¸°à¸‚ึ้นเป็นอำเภอเมืองเà¸à¹ˆà¸² ซึ่งต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็นอำเภอมะà¸à¸£à¸¹à¸”à¹à¸¥à¸°à¸­à¸³à¹€à¸ à¸­à¹‚คà¸à¹‚พธิ์ตามลำดับ เมืองปัตตานีเดิมเปลี่ยนชื่อเป็นอำเภอปะà¸à¸²à¸®à¸°à¸£à¸±à¸‡ à¹à¸¥à¸°à¸ˆà¸±à¸”ตั้งอำเภอขึ้นใหม่อีภ2 อำเภอ คือ อำเภอยะรัง à¹à¸¥à¸°à¸­à¸³à¹€à¸ à¸­à¸›à¸°à¸™à¸²à¹€à¸£à¸°à¸‚ึ้นà¸à¸±à¸šà¸ˆà¸±à¸‡à¸«à¸§à¸±à¸”ปัตตานี

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปà¸à¹€à¸à¸¥à¹‰à¸²à¹€à¸ˆà¹‰à¸²à¸­à¸¢à¸¹à¹ˆà¸«à¸±à¸§ เà¸à¸´à¸”ภาวะเศรษà¸à¸à¸´à¸ˆà¸‚องประเทศตà¸à¸•à¹ˆà¸³à¸ à¸²à¸¢à¸«à¸¥à¸±à¸‡à¸ˆà¸²à¸à¹€à¸›à¸¥à¸µà¹ˆà¸¢à¸™à¹à¸›à¸¥à¸‡à¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸„รองในปี พ.ศ. 2475 รัà¸à¸šà¸²à¸¥à¸ˆà¸¶à¸‡à¸•à¹‰à¸­à¸‡à¸•à¸±à¸”ทอนรายจ่ายให้น้อยลงเพื่อรัà¸à¸©à¸²à¹€à¸ªà¸–ียรภาพทางà¸à¸²à¸£à¸„ลังของประเทศ จึงยุบเลิà¸à¸¡à¸“ฑลปัตตานี คงสภาพเป็นจังหวัด ยุบจังหวัดสายบุรีเป็นอำเภอตะลุบัน à¹à¸¥à¸°à¹à¸šà¹ˆà¸‡à¸žà¸·à¹‰à¸™à¸—ี่บางส่วนของสายบุรี คือระà¹à¸‡à¸° à¹à¸¥à¸°à¸šà¸²à¹€à¸ˆà¸²à¸° ไปขึ้นà¸à¸±à¸šà¸ˆà¸±à¸‡à¸«à¸§à¸±à¸”นราธิวาส ตั้งà¹à¸•à¹ˆà¸›à¸µ พ.ศ. 2476 เป็นต้นมา จังหวัดปัตตานีมีà¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸„รองโดยผู้ว่าราชà¸à¸²à¸£à¸ˆà¸±à¸‡à¸«à¸§à¸±à¸” พระยารัตนภัคดี (à¹à¸ˆà¹‰à¸‡ สุวรรณจินดา) เป็นผู้ว่าราชà¸à¸²à¸£à¸ˆà¸±à¸‡à¸«à¸§à¸±à¸”ปัตตานีคนà¹à¸£à¸ ภายใต้à¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸„รองตามระบอบประชาธิปไตย โดยà¸à¸£à¸°à¸—รวงมหาดไทยได้ประà¸à¸²à¸¨à¹ƒà¸Šà¹‰à¸žà¸£à¸°à¸£à¸²à¸Šà¸šà¸±à¸à¸à¸±à¸•à¸´à¸£à¸°à¹€à¸šà¸µà¸¢à¸šà¸šà¸£à¸´à¸«à¸²à¸£à¸£à¸²à¸Šà¸à¸²à¸£à¹à¸«à¹ˆà¸‡à¸£à¸²à¸Šà¸­à¸²à¸“าจัà¸à¸£à¸ªà¸¢à¸²à¸¡ พ.ศ. 2476 จัดระเบียบบริหารราชà¸à¸²à¸£à¸ªà¹ˆà¸§à¸™à¸ à¸¹à¸¡à¸´à¸ à¸²à¸„ออà¸à¹€à¸›à¹‡à¸™à¸ˆà¸±à¸‡à¸«à¸§à¸±à¸”à¹à¸¥à¸°à¸­à¸³à¹€à¸ à¸­ หลังจาà¸à¸™à¸±à¹‰à¸™à¹„ด้มีà¸à¸²à¸£à¸›à¸£à¸±à¸šà¸›à¸£à¸¸à¸‡à¹à¸à¹‰à¹„ขพระราชบัà¸à¸à¸±à¸•à¸´à¸”ังà¸à¸¥à¹ˆà¸²à¸§à¹ƒà¸™à¸›à¸µ พ.ศ. 2499 à¹à¸¥à¸° พ.ศ. 2505 à¹à¸¥à¸°à¹ƒà¸Šà¹‰à¸šà¸£à¸´à¸«à¸²à¸£à¸£à¸²à¸Šà¸à¸²à¸£à¹à¸œà¹ˆà¸™à¸”ินมาจนทุà¸à¸§à¸±à¸™à¸™à¸µà¹‰

เหตุà¸à¸²à¸£à¸“์สำคัà¸à¸—ี่เà¸à¸µà¹ˆà¸¢à¸§à¸‚้องà¸à¸±à¸šà¸žà¸±à¸’นาà¸à¸²à¸£à¸—างประวัติศาสตร์ของจังหวัดปัตตานีในอดีต ได้à¹à¸à¹ˆ เหตุà¸à¸²à¸£à¸“์ความไม่สงบอันเนื่องจาà¸à¸à¸²à¸£à¹€à¸›à¸¥à¸µà¹ˆà¸¢à¸™à¹à¸›à¸¥à¸‡à¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸„รองในà¹à¸•à¹ˆà¸¥à¸°à¸¢à¸¸à¸„à¹à¸•à¹ˆà¸¥à¸°à¸ªà¸¡à¸±à¸¢ จนนำไปสู่à¸à¸²à¸£à¸•à¹ˆà¸­à¸•à¹‰à¸²à¸™à¸£à¸±à¸à¸‹à¸¶à¹ˆà¸‡à¸¡à¸µà¸¡à¸²à¹€à¸›à¹‡à¸™à¸¥à¸³à¸”ับ ตั้งà¹à¸•à¹ˆà¸ªà¸¡à¸±à¸¢à¸­à¸¢à¸¸à¸˜à¸¢à¸²à¸ˆà¸™à¸–ึงหลังà¸à¸²à¸£à¹€à¸›à¸¥à¸µà¹ˆà¸¢à¸™à¹à¸›à¸¥à¸‡à¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸„รอง พ.ศ. 2475 à¸à¸²à¸£à¸•à¹ˆà¸­à¸•à¹‰à¸²à¸™à¸£à¸±à¸à¸—ำให้เà¸à¸´à¸”ขบวนà¸à¸²à¸£à¹€à¸„ลื่อนไหวทางà¸à¸²à¸£à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¹à¸¥à¸°à¸à¸²à¸£à¸à¸²à¸£à¸à¹ˆà¸­à¸à¸²à¸£à¸£à¹‰à¸²à¸¢à¹ƒà¸™à¹€à¸§à¸¥à¸²à¸•à¹ˆà¸­à¸¡à¸² ตัวอย่างเช่น ระหว่างปี พ.ศ. 2453 – 2465 มีà¸à¸²à¸£à¸•à¹ˆà¸­à¸•à¹‰à¸²à¸™à¸£à¸±à¸à¸šà¸²à¸¥à¸­à¸¢à¹ˆà¸²à¸‡à¸£à¸¸à¸™à¹à¸£à¸‡à¸ˆà¸²à¸à¸¡à¸¸à¸ªà¸¥à¸´à¸¡à¸›à¸±à¸•à¸•à¸²à¸™à¸µ เà¸à¸´à¸”à¸à¸²à¸£à¸ˆà¸¥à¸²à¸ˆà¸¥à¸«à¸¥à¸²à¸¢à¸„รั้งโดยนำประเด็นทางศาสนาที่à¹à¸•à¸à¸•à¹ˆà¸²à¸‡à¹„ปจาà¸à¸£à¸±à¸à¸œà¸¹à¹‰à¸›à¸à¸„รอง รวมถึงà¸à¸²à¸£à¸—ี่รัà¸à¸šà¸²à¸¥à¹„ทยเริมใช้à¸à¸Žà¸«à¸¡à¸²à¸¢à¹à¸¥à¸°à¸£à¸°à¹€à¸šà¸µà¸¢à¸šà¸—ี่ขัดà¸à¸±à¸šà¸«à¸¥à¸±à¸à¸à¸²à¸£à¸‚องศาสนา หรือขัดต่อประเพณีปà¸à¸´à¸šà¸±à¸•à¸´à¸‚องชาวมุสลิม ในปี พ.ศ. 2466 สมัยรัชà¸à¸²à¸¥à¸—ี่ 6รัà¸à¸šà¸²à¸¥à¸ˆà¸¶à¸‡à¸—บทวนผ่อนปรนระเบียบปà¸à¸´à¸šà¸±à¸•à¸´à¸—ี่ขัดต่อศาสนาอิสลาม à¹à¸¥à¸°à¹ƒà¸«à¹‰à¸œà¸¹à¹‰à¸—ี่นับถือศาสนาอิสลามมีบทบาทในà¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸„รองดูà¹à¸¥à¸•à¸™à¹€à¸­à¸‡à¹„ด้มาà¸à¸‚ั้น จนà¸à¸£à¸°à¸—ั้งปี พ.ศ. 2475 เมื่อประเทศไทยมีà¸à¸²à¸£à¹€à¸›à¸¥à¸µà¹ˆà¸¢à¸™à¹à¸›à¸¥à¸‡à¸£à¸°à¸šà¸šà¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸„รอง มีà¸à¸²à¸£à¹€à¸¥à¸·à¸­à¸à¸•à¸±à¹‰à¸‡à¸œà¸¹à¹‰à¹à¸—นราษฎรขึ้นเป็นครั้งà¹à¸£à¸ นับเป็นà¸à¸²à¸£à¹€à¸›à¸´à¸”โอà¸à¸²à¸ªà¹ƒà¸«à¹‰à¸›à¸£à¸°à¸Šà¸²à¸Šà¸™à¸—ุà¸à¸«à¸¡à¸¹à¹ˆà¹€à¸«à¸¥à¹ˆà¸²à¹„ด้มีบทบาทà¹à¸¥à¸°à¸¡à¸µà¸ªà¹ˆà¸§à¸™à¸£à¹ˆà¸§à¸¡à¹ƒà¸™à¸à¸²à¸£à¸šà¸£à¸´à¸«à¸²à¸£à¸›à¸£à¸°à¹€à¸—ศ à¹à¸¡à¹‰à¸§à¹ˆà¸²à¸à¸²à¸£à¹€à¸¥à¸·à¸­à¸à¸•à¸±à¹‰à¸‡à¸„รั้งà¹à¸£à¸ พ.ศ. 2476 ที่จังหวัดปัตตานี ยะลา à¹à¸¥à¸°à¸™à¸£à¸²à¸˜à¸´à¸§à¸²à¸ª จะไม่มีผู้ที่เป็นมุสลิมได้รับà¸à¸²à¸£à¹€à¸¥à¸·à¸­à¸à¸•à¸±à¹‰à¸‡à¹€à¸›à¹‡à¸™à¸ªà¸¡à¸²à¸Šà¸´à¸à¸ªà¸ à¸²à¸œà¸¹à¹‰à¹à¸—นราษฎรเพิ่มมาà¸à¸‚ึ้น à¹à¸¥à¸°à¹„ด้ทำหน้าที่ทางนิติบัà¸à¸à¸±à¸•à¸´à¹à¸¥à¸°à¸—างà¸à¸²à¸£à¸šà¸£à¸´à¸«à¸²à¸£à¸­à¸¢à¹ˆà¸²à¸‡à¸•à¹ˆà¸­à¹€à¸™à¸·à¹ˆà¸­à¸‡ ในบางยุคบางสมัย(เช่น ในปี พ.ศ. 2539) สมาชิà¸à¸ªà¸ à¸²à¸œà¸¹à¹‰à¹à¸—นราษฎรซึ่งเป็นมุสลิมจาà¸à¸ˆà¸±à¸‡à¸«à¸§à¸±à¸”ชายà¹à¸”นภาคใต้ได้รับà¸à¸²à¸£à¹€à¸ªà¸™à¸­à¸Šà¸·à¹ˆà¸­ à¹à¸¥à¸°à¹„ด้รับพระบรมโองà¸à¸²à¸£à¹‚ปรดเà¸à¸¥à¹‰à¸²à¸¯ ให้เป็นประธานสภาผู้à¹à¸—นราษฎร ซึ่งถือว่าเป็นผู้นำสูงสุดà¸à¹ˆà¸²à¸¢à¸™à¸´à¸•à¸´à¸šà¸±à¸à¸à¸±à¸•à¸´à¸‚องประเทศ

หาà¸à¸žà¸´à¸ˆà¸²à¸£à¸“าถึงผลà¸à¸²à¸£à¹€à¸¥à¸·à¸­à¸à¸•à¸±à¹‰à¸‡à¸ªà¸¡à¸²à¸Šà¸´à¸à¸ªà¸ à¸²à¸œà¸¹à¹‰à¹à¸—นราษฎรในปี พ.ศ. 2480 à¹à¸¥à¸° พ.ศ. 2481 ที่ปัตตานี ยะลา à¹à¸¥à¸°à¸™à¸£à¸²à¸˜à¸´à¸§à¸²à¸ª มีสมาชิà¸à¸ªà¸ à¸²à¸œà¸¹à¹‰à¹à¸—นราษฎรที่เป็นมุสลิมได้รับà¸à¸²à¸£à¹€à¸¥à¸·à¸­à¸à¸•à¸±à¹‰à¸‡à¸—ั้งหมด อย่างไรà¸à¹‡à¸•à¸²à¸¡à¸„วามขัดà¹à¸¢à¹‰à¸‡à¸•à¹ˆà¸²à¸‡à¹† ในบางประเด็นยังคงมีอยู่ เช่น à¸à¸²à¸£à¸ˆà¸±à¸”à¸à¸²à¸£à¸¨à¸¶à¸à¸©à¸²à¸ à¸²à¸„บังคับà¸à¸²à¸£à¹ƒà¸Šà¹‰à¸ à¸²à¸©à¸²à¹à¸¥à¸°à¸£à¸°à¹€à¸šà¸µà¸¢à¸šà¸›à¸à¸´à¸šà¸±à¸•à¸´à¸•à¹ˆà¸²à¸‡à¹† ระหว่างปี พ.ศ. 2482 – 2485 ความไม่เข้าใจของชาวมลายูมุสลิมขยายตัวออà¸à¹„ปมาà¸à¸‚ึ้น เมื่อจอมพล ป. พิบูลสงคราม นายà¸à¸£à¸±à¸à¸¡à¸™à¸•à¸£à¸µà¸‚องไทยในขณะนั้นประà¸à¸²à¸¨à¹ƒà¸Šà¹‰à¸™à¹‚ยบาย “รัà¸à¸™à¸´à¸¢à¸¡â€ รวม 12 ฉบับ ปราà¸à¸à¸§à¹ˆà¸² นโยบายหลายข้อขัดต่อประเพณีปà¸à¸´à¸šà¸±à¸•à¸´à¸‚องชาวมลายูมุสลิม ในปี พ.ศ. 2491 หะยีสุหลงถูà¸à¸£à¸±à¸à¸šà¸²à¸¥à¹„ทยจับà¸à¸¸à¸¡ ความตึงเครียดระหว่างชาวมลายูมุสลิมà¸à¸±à¸šà¸£à¸±à¸à¸šà¸²à¸¥à¹„ทยจึงปะทุขึ้น มีà¸à¸²à¸£à¸›à¸£à¸²à¸šà¸›à¸£à¸²à¸¡à¹à¸¥à¸°à¸›à¸°à¸—ะà¸à¸±à¸™à¸”้วยอาวุธ มีผู้เสียชีวิตà¹à¸¥à¸°à¸šà¸²à¸”เจ็บหลายคน รัà¸à¸šà¸²à¸¥à¹„ทยเรียà¸à¹€à¸«à¸•à¸¸à¸à¸²à¸£à¸“์ครั้งนี้ว่า “à¸à¸šà¸à¸”ุซงยอ†ผลà¸à¸£à¸°à¸—บที่เà¸à¸´à¸”ขึ้นจาà¸à¹€à¸«à¸•à¸¸à¸à¸²à¸£à¸“์ครั้งนี้ ทำให้ชาวมลายูมุสลิมในจังหวัดชายà¹à¸”นภาคใต้นับพันคนอพยพลี้ภัย บางส่วนไปอาศัยอยู่อย่างถาวรในรัà¸à¸•à¹ˆà¸²à¸‡à¹† ตอนบนของสหพันธรัà¸à¸¡à¸²à¹€à¸¥à¹€à¸‹à¸µà¸¢ นอà¸à¸ˆà¸²à¸à¸™à¸±à¹‰à¸™à¸œà¸¥à¸à¸£à¸°à¸—บที่สืบเนื่องต่อมา คือความรู้สึà¸à¸•à¹ˆà¸­à¸•à¹‰à¸²à¸™à¹à¸¥à¸°à¸„วามหวาดระà¹à¸§à¸‡à¸•à¹ˆà¸­à¸à¸±à¸™à¸£à¸°à¸«à¸§à¹ˆà¸²à¸‡à¹€à¸ˆà¹‰à¸²à¸«à¸™à¹‰à¸²à¸—ี่ของรัà¸à¸à¸±à¸šà¸œà¸¹à¹‰à¸™à¸³à¸Šà¸²à¸§à¸¡à¸¸à¸ªà¸¥à¸´à¸¡ บางครั้งà¸à¹‡à¸¡à¸µà¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸´à¸šà¸±à¸•à¸´à¸à¸²à¸£à¸—ี่รุนà¹à¸£à¸‡à¸ˆà¸²à¸à¸—ั้งสองà¸à¹ˆà¸²à¸¢ à¸à¸²à¸£à¸•à¹ˆà¸­à¸•à¹‰à¸²à¸™à¸£à¸±à¸à¹„ด้ปราà¸à¸à¹€à¸›à¹‡à¸™à¸‚บวนà¸à¸²à¸£à¹€à¸„ลื่อนไหวชัดเจนขึ้นทันที เมื่อผู้อพยพจาà¸à¹€à¸à¸•à¸¸à¸à¸²à¸£à¸“์ที่ปัตตานี ระหว่าง พ.ศ. 2490 – 2491 ได้รวบรวมสมาชิà¸à¸ˆà¸³à¸™à¸§à¸™à¸«à¸™à¸¶à¹ˆà¸‡à¸ˆà¸±à¸”ตั้ง “ขบวนà¸à¸²à¸£à¸›à¸£à¸°à¸Šà¸²à¸Šà¸²à¸•à¸´à¸¡à¸¥à¸²à¸¢à¸¹à¸›à¸±à¸•à¸•à¸²à¸™à¸µâ€ หรือ GAMPAR (Gabogan Melayu Pattani Raya) มีศูนย์à¸à¸¥à¸²à¸‡à¸­à¸¢à¸¹à¹ˆà¸—ี่โà¸à¸•à¸²à¸šà¸²à¸£à¸¹ à¹à¸¥à¸°à¸¡à¸µà¹€à¸„รือข่ายในà¸à¸¥à¸±à¸™à¸•à¸±à¸™ เคดะห์ สิงคโปร์ à¹à¸¥à¸°à¸›à¸µà¸™à¸±à¸‡ ส่วนที่ปัตตานีมีà¸à¸²à¸£à¹€à¸„ลื่อนไหวของประชาชนชาวปัตตานี หลังจาà¸à¸™à¸±à¹‰à¸™à¹ƒà¸™à¸›à¸µ พ.ศ. 2502 ได้มีà¸à¸²à¸£à¸£à¸§à¸šà¸£à¸§à¸¡à¸œà¸¹à¹‰à¸™à¸³à¹à¸¥à¸°à¸ªà¸¡à¸²à¸Šà¸´à¸à¸ˆà¸²à¸à¸›à¸±à¸•à¸•à¸²à¸™à¸µà¹à¸¥à¸° GAMPAR จัดตั้งเป็นขบวนà¸à¸²à¸£à¹ƒà¸«à¸¡à¹ˆ คือ “ขบวนà¸à¸²à¸£à¹à¸™à¸§à¸«à¸™à¹‰à¸²à¹à¸«à¹ˆà¸‡à¸Šà¸²à¸•à¸´à¹€à¸žà¸·à¹ˆà¸­à¸›à¸¥à¸”ปล่อยปัตตานี†หรือ BNPP (Barisan National Pembebasan Pattani) ปี พ.ศ. 2503 มีà¸à¸²à¸£à¸ˆà¸±à¸”ตั้งขบวนà¸à¸²à¸£à¸›à¸à¸´à¸šà¸±à¸•à¸´à¹à¸«à¹ˆà¸‡à¸Šà¸²à¸•à¸´à¸«à¸£à¸·à¸­ BRN (Barisan Revolusion Nasional) มีà¸à¸²à¸£à¹€à¸„ลื่อนไหวมาอย่างต่อเนื่องบริเวณเขตรอยต่อชายà¹à¸”นไทย – มาเลเซียà¹à¸–บจังหวัดยะลา à¹à¸¥à¸°à¸ªà¸‡à¸‚ลา ในปี 2511 มีขบวนà¸à¸²à¸£à¸›à¸¥à¸”à¹à¸­à¸à¸ªà¸²à¸˜à¸²à¸£à¸“รัà¸à¸›à¸±à¸•à¸•à¸²à¸™à¸µ หรือ PULO (Pattani United Liberation Organization) เà¸à¸´à¸”ขึ้น องค์à¸à¸£à¸™à¸µà¹‰à¸¡à¸µà¸šà¸—บาทสูงà¹à¸¥à¸°à¸¡à¸µà¸à¸²à¸£à¹ƒà¸Šà¹‰à¸„วามรุนà¹à¸£à¸‡à¹ƒà¸™à¸à¸²à¸£à¹€à¸„ลื่อนไหว มีà¸à¸²à¸£à¹‚ฆษณาผลงานปà¸à¸´à¸šà¸±à¸•à¸´à¸à¸²à¸£à¸­à¸¢à¹ˆà¸²à¸‡à¸ªà¸¡à¹ˆà¸³à¹€à¸ªà¸¡à¸­ จนได้รับความเชื่อถือจาà¸à¸­à¸‡à¸„์à¸à¸£à¹ƒà¸™à¸•à¹ˆà¸²à¸‡à¸›à¸£à¸°à¹€à¸—ศที่สนับสนุนà¸à¸²à¸£à¹€à¸„ลื่อนไหวดังà¸à¸¥à¹ˆà¸²à¸§ (Mohd. Zamberi A.Malak, 1993 : 318 – 330 ; Ahmad Fathy al – Fatani, 1994 : 127 – 131 ; Pitsuwan, 1989 : 175 - 187) ในระยะที่พรรคคอมมิวนิสต์à¹à¸«à¹ˆà¸‡à¸›à¸£à¸°à¹€à¸—ศไทย (PKT : Parti Komunis Thailand) à¹à¸¥à¸°à¸žà¸£à¸£à¸„คอมมิวนิสต์à¹à¸«à¹ˆà¸‡à¸¡à¸¥à¸²à¸¢à¸² (PKM : Parti Komunis Malaya) เคยมีบทบาทเคลื่อนไหวอยู่ตามà¹à¸™à¸§à¸Šà¸²à¸¢à¹à¸”นไทย - มาเลเซีย มีหลัà¸à¸à¸²à¸™à¸Šà¸±à¸”เจนว่าพรรคคอมมิวนิสต์ทั้งสองให้à¸à¸²à¸£à¸ªà¸™à¸±à¸šà¸ªà¸™à¸¸à¸™à¸‚บวนà¸à¸²à¸£à¹à¸šà¹ˆà¸‡à¹à¸¢à¸à¸”ินà¹à¸”น à¹à¸¥à¸°à¸¢à¸¸à¸¢à¸‡à¹ƒà¸«à¹‰à¸›à¸£à¸°à¸Šà¸²à¸Šà¸™à¸•à¹ˆà¸­à¸•à¹‰à¸²à¸™à¸£à¸±à¸à¸šà¸²à¸¥ (Thomas, 1975 : 205) ในช่วงปี พ.ศ. 2516 ขบวน

à¸à¸²à¸£à¸™à¸±à¸à¸¨à¸¶à¸à¸©à¸²à¸¡à¸µà¸šà¸—บาทโดยตรงต่อà¸à¸´à¸ˆà¸à¸£à¸£à¸¡à¸à¸²à¸£à¹€à¸„ลื่อนไหวทางà¸à¸²à¸£à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¹ƒà¸™à¸ˆà¸±à¸‡à¸«à¸§à¸±à¸”ชายà¹à¸”นภาคใต้ โดยมีà¹à¸™à¸§à¸£à¹ˆà¸§à¸¡à¸ªà¸«à¸žà¸±à¸™à¸˜à¹Œà¸™à¸±à¸à¸¨à¸¶à¸à¸©à¸²à¸¡à¸¸à¸ªà¸¥à¸´à¸¡à¹€à¸›à¹‡à¸™à¹à¸à¸™à¸™à¸³à¸ªà¸³à¸„ัภหนังสือพิมพ์เสียงนิสิต (SUARA SISWA) เป็นà¹à¸«à¸¥à¹ˆà¸‡à¸‚่าวสารเพื่อà¸à¸²à¸£à¹€à¸œà¸¢à¹à¸žà¸£à¹ˆà¸­à¸¸à¸”มà¸à¸²à¸£à¸“์ของà¹à¸™à¸§à¸£à¹ˆà¸§à¸¡à¸™à¸±à¸à¸¨à¸¶à¸à¸©à¸²à¸¡à¸¸à¸¥à¸´à¸¡à¹ƒà¸™à¸¢à¸¸à¸„นั้น โดยมีหัวหน้าà¸à¸­à¸‡à¸šà¸£à¸£à¸“าธิà¸à¸²à¸£à¹ƒà¸™à¸‚ณะนั้นดำเนินà¸à¸²à¸£à¸­à¸¢à¸¹à¹ˆà¹ƒà¸™à¸à¸£à¸¸à¸‡à¸à¸±à¸§à¸¥à¸²à¸¥à¸±à¸¡à¹€à¸›à¸­à¸£à¹Œ ส่วนที่โà¸à¸•à¸²à¸šà¸²à¸£à¸¹ รัà¸à¸à¸¥à¸±à¸™à¸•à¸±à¸™à¹„ด้มีà¸à¸²à¸£à¸£à¹ˆà¸§à¸¡à¸•à¸±à¸§à¸à¸±à¸™à¸ˆà¸±à¸”ตั้งขบวนà¸à¸²à¸£ GIP (Garakan Islam Pattani) (Ahmad Fathy al Fatani, 1994 : 131) หรือพรรคอิสลามà¸à¹‰à¸²à¸§à¸«à¸™à¹‰à¸²à¹à¸«à¹ˆà¸‡à¸›à¸±à¸•à¸•à¸²à¸™à¸µ ขบวนà¸à¸²à¸£à¹€à¸„ลื่อนไหวมาเลเซียดังà¸à¸¥à¹ˆà¸²à¸§à¹„ด้รับà¸à¸²à¸£à¸ªà¸™à¸±à¸šà¸ªà¸™à¸¸à¸™à¸ˆà¸²à¸à¸žà¸£à¸£à¸„à¸à¸²à¸£à¹€à¸¡à¸·à¸­à¸‡à¸šà¸²à¸‡à¸žà¸£à¸£à¸„ในมาเลเซีย à¸à¸²à¸£à¹€à¸„ลื่อนไหวà¸à¹ˆà¸­à¸à¸²à¸£à¸£à¹‰à¸²à¸¢à¹ƒà¸™à¸ˆà¸±à¸‡à¸«à¸§à¸±à¸”ชายà¹à¸”นภาคใต้มีมาอย่างต่อเนื่อง มีà¸à¸²à¸£à¸œà¸¥à¸±à¸”เปลี่ยนผู้นำเป็นระยะๆ ตามสถานà¸à¸²à¸£à¸“์ภายในà¹à¸¥à¸°à¸ à¸²à¸¢à¸™à¸­à¸à¸›à¸£à¸°à¹€à¸—ศ รวมทั้งสถานà¸à¸²à¸£à¸“์ที่มีอยู่ในมาเลเซีย à¹à¸¥à¸°à¸­à¸´à¸™à¹‚ดนีเซีย ตลอดจนบทบาทของอุดมà¸à¸²à¸£à¸“์ที่มาจาà¸à¸›à¸£à¸°à¹€à¸—ศในตะวันออà¸à¸à¸¥à¸²à¸‡à¹à¸¥à¸°à¸à¸²à¸£à¸Ÿà¸·à¹‰à¸™à¸Ÿà¸¹à¸„วามสำนึà¸à¹ƒà¸™à¸­à¸´à¸ªà¸¥à¸²à¸¡ (อิมรอน มะลูลีม, 2534 : 164 - 178) รัà¸à¸šà¸²à¸¥à¹„ทยเคยใช้นโยบายปà¸à¸´à¸šà¸±à¸•à¸´à¸à¸²à¸£à¸—างทหารเข้าไปปราบปรามอย่างรุนà¹à¸£à¸‡ ต่อมาได้ใช้นโยบายพัฒนาเศรษà¸à¸à¸´à¸ˆà¹à¸¥à¸°à¸ªà¸±à¸‡à¸„ม ควบคู่à¸à¸±à¸™à¹„ปà¸à¸±à¸šà¸à¸²à¸£à¸­à¸¸à¸›à¸–ัมภ์ศาสนาอิสลาม รวมทั้งà¸à¸²à¸£à¸›à¸£à¸±à¸šà¸›à¸£à¸¸à¸‡à¸„วามสัมพันธ์à¹à¸¥à¸°à¸—ัศนคติระหว่างข้าราชà¸à¸²à¸£à¸à¸±à¸šà¸Šà¸²à¸§à¸¡à¸¸à¸ªà¸¥à¸´à¸¡à¹ƒà¸«à¹‰à¹€à¸›à¹‡à¸™à¹„ปในทางที่ดีขึ้น โดยมีศูนย์อำนวยà¸à¸²à¸£à¸šà¸£à¸´à¸«à¸²à¸£à¸ˆà¸±à¸‡à¸«à¸§à¸±à¸”ชายà¹à¸”นภาคใต้ (ศอ.บต.) เป็นศูนย์ประสานงาน à¹à¸¥à¸°à¸”้ำเนินà¸à¸²à¸£à¸•à¸²à¸¡à¸™à¹‚ยบายดังà¸à¸¥à¹ˆà¸²à¸§

harap kepada pencinta sejarah dan bangsa ingin mengupas isu2 pattani

Share this post


Link to post
Share on other sites

Siam/thai ni pun asalnya di miliki oleh satu kaum melayu yg berbangsa Siam,dan memang tanah air tu orang Siam yg punya. Yang kita nampak mcm cina tu ,asalnya bukan orang siam, diorang ni dari suku Thai (sukothai). sukothoi ni kafir dan telah rampas negara tersebut dari orang islam melayu berbangsa siam..

aku tau setakat tu lah,cuma the point is, orang islam ni kalah sebab dah tak dengar nasihat amir (ketua) diorang dan tamak kan kuasa serta tinggal suruhan agama..sebagai iktibar sepanjang zaman..

Wallahualam

Share this post


Link to post
Share on other sites

Siam/thai ni pun asalnya di miliki oleh satu kaum melayu yg berbangsa Siam,dan memang tanah air tu orang Siam yg punya. Yang kita nampak mcm cina tu ,asalnya bukan orang siam, diorang ni dari suku Thai (sukothai). sukothoi ni kafir dan telah rampas negara tersebut dari orang islam melayu berbangsa siam..

aku tau setakat tu lah,cuma the point is, orang islam ni kalah sebab dah tak dengar nasihat amir (ketua) diorang dan tamak kan kuasa serta tinggal suruhan agama..sebagai iktibar sepanjang zaman..

Wallahualam

aku ambik dan paste je..byk kesalahan kt situ

siam merujuk kepada melayu

sukhotai=SUKU THAI/Puak Thai(buddha)

di sini pun penulis dh terpengaruh dgn fakta erti kata siam dan Thai

tp phm2 sndri ayt tersebut

ape2 pun Pattani,Narathiwat(menara),Satun(setul),Songkla(singgora) dpt disatukn seperti asl kerajaan patani dulu

Share this post


Link to post
Share on other sites

Hm .. nk kupas, isu sensitif sangat. Tapi dalam Perjanjian Inggeris-Siam 1909 (aka Perjanjian Bangkok), negeri Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu diserahkan kepada Inggeris. Masa tu, mereka 'di bawah kekuasaan' Siam sbb saban tahun, mereka serahkan bunga emas kepada Siam.

Isi Perjanjian 1909

1. Kerajaan Melayu Pattani yang meliputi wilayah Yala dan Narathiwat di Thailand disahkan sebagai jajahan Thailand / Siam. Padahal kerajaan Melayu Pattani tidak diajak berunding dalam perjanjian itu.

2. Kedah, Perlis , Kelantan dan Terengganu yang sebelum ini dijajah oleh Siam diserahkan kepada Britain.

3. Negeri Kedah dan Perlis menerima seorang penasihat British pada tahun 1909.

4. Kelantan menerima penasihat British pada tahun 1910.

5. Terengganu menerima penasihat British pada tahun 1919.

Agaknya, kalau tak kerana perjanjian ni, entah-entah Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu pun sekarang berada dalam wilayah Thailand. Seperti kalau tak kerana Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 yang menyaksikan Melaka menjadi wilayah Inggeris dan Bengkulen menjadi wilayah Belanda, mungkin hari ni Melaka dalam negara Indonesia.

Share this post


Link to post
Share on other sites

Mr Barb.. ko dari Pattani ke? atau kije / belaja kat Malay?

kawe pun ore malyu mcm mug jugok.xsaloh ore dr mano pun janji kito malyu satu bahso satu agamo.xseh pentingkn mano kito asal..

Share this post


Link to post
Share on other sites

kawe pun ore malyu mcm mug jugok.xsaloh ore dr mano pun janji kito malyu satu bahso satu agamo.xseh pentingkn mano kito asal..

Camni lah orang kita.. sebab tu keluar pepatah MELAYU

:: MALU BERTANYA, SESAT JALAN

Saya bukan malyu.. saya Melayu

Share this post


Link to post
Share on other sites

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Guest
Reply to this topic...

×   Pasted as rich text.   Paste as plain text instead

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Your previous content has been restored.   Clear editor

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

Loading...
Sign in to follow this  

×
×
  • Create New...